HİJYEN ÖNLEMLERİ VE ENFEKSİYONYAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

Yeni dönemde sık karşılaştığımız virüs ve bulaşıcı hastalıklar tüm dünyayı olduğu gibi ülkemizi ve eğitim sistemini de etkileyebilmektedir. Olumsuz etkileri en aza indirgemek amacıyla oluşturduğumuz bilgilendirmelere göre günlük hayatımızı şekillendirelim. Sağlıkla kalalım..

Hijyen Nedir, Ne Önemi Vardır?

Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır.

Her insan kendi temizliğinden sorumludur. Çocuk yaşlarda anne, baba veya öğretmenler tarafından çoğu zaman bizzat yapılarak öğretilen temizlik uygulamalarının, çocukluktan sonra bireyin kendisi tarafından yapılması gerekmektedir. Örneğin; tuvaletten sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce ellerin yıkanması bir alışkanlık olmalıdır. Her gün yapılan işler arasında banyo yapma bir başka temizlik uygulamasıdır.

Temizliğin sadece görünür kirlenme olduğunda yapılması yeterli değildir. Örneğin; uykudan uyanınca yüzün yıkanması, çamaşırların değiştirilmesi, gündelik temizlik uygulamalarıdır.

Su ve sabun olmadan temizlikten bahsetmek olası değildir. Gelişmiş toplumlarda kişisel temizlikte en fazla kullanılan malzemelerin başında su ve sabun gelmektedir. Bunun yanı sıra banyo süngerleri, lifleri, diş fırçaları, el ve ayak temizliği ile vücut temizliğinde kullanılan fırçalar, tırnak makası ilk akla gelen temizlik araçlarıdır. Bunların tümü başkalarıyla paylaşılmaması gereken, kişisel temizlik araçlarıdır.

COVID19

Yeni Koronavirüs (2019-nCoV), Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

Sadece Yeni Koronavirüs değil genel enfeksiyonlardan korunmak ve bulaşma riskini azaltma önlemleri olarak;
ØEl temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptikleri kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. 
ØYemek hazırlamadan önce ve hazırladıktan sonra, yemek yemeden önce, tuvalete girerken ve çıkarken, eller görünür bir şekilde kirlendiğinde, canlı ve ölü hayvanlarla temas sonrasında ellerinizi sık yıkayınız.
ØEller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir. 
ØHasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı). 
ØÖzellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır. 

Bugün için ülkemizde sağlıklı kişilerin maske kullanmasına gerek yoktur. Herhangi bir viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmekte olan kişinin öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağzını tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içini kullanması, mümkünse kalabalık yerlere girmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burnunu kapatması, mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir.

Ayrıca sizin ve sevdiklerinizin sağlığını korumak amacıyla, Umre ibadetiniz sonrası ve yurt dışı seyahatlerinden ülkemize dönüşte vatandaşlarımızın aşağıda belirtilen tedbirlere dikkat etmesi gerekmektedir.
ØUmre dönüşünde ilk 14 gün evde geçirmeli, (ateş ve öksürük olmasa bile)
ØBaşta Çin, İran, Irak, Güney Kore ve İtalya olmak üzere yurt dışından gelenler 14 günü evde geçirmeli,
ØMümkünse ziyaretçi kabul edilmemeli,
ØBulunulan ortam sık sık havalandırılmalı,
ØYaşlı ve kronik hastalarla temas kurulmamalı,
ØEller normal sabunla sık sık yıkanmalı,
ØHavlu gibi eşyalar ortak kullanılmamalı,
ØEvden çıkılacaksa mutlaka maske takılmalı,
ØSoğuk algınlığı belirtisinde sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekmektedir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ

Maymun Çiçeği virüsünün doğal konağı

M-Çiçeği virüsüne duyarlı çeşitli hayvan türleri tanımlanmıştır. Bunlar; ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, primatlar ve diğer türlerdir. M-Çiçeği virüsünün doğal seyri bugün için net olarak tanımlanabilmiş değildir. Kesin rezervuar(lar)ı ve doğada virüs dolaşımının nasıl olduğu henüz netlik kazanmamıştır. Bununla birlikte ön planda kemirgenlerin olduğu düşünülmektedir.

Maymun Çiçeği nasıl bulaşır?

Afrika koşullarında M-Çiçeği virüsünün hayvanlardan insana bulaşı, enfekte hayvanların kan, vücut sıvıları, deri veya mukoza lezyonları ile doğrudan temas veya ısırık yoluyla meydana gelebilir. Afrika'da; ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, farklı maymun türleri ve diğerleri dahil olmak üzere birçok hayvanda M-Çiçeği virüsü enfeksiyonunun kanıtları bulunmuştur. Maymunlar ve insanlar tesadüfi konaklardır.

Maymun Çiçeği belirti ve bulgularına dikkat

M-Çiçeğinin kuluçka süresi, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan süre, genellikle 6-14 gün olmakla birlikte 1-21 gün arasında değişebilir. Bir hayvan ısırığı veya tırmalaması öyküsü olan kişiler, dokunsal/temasla maruziyete sahip olanlardan daha kısa bir kuluçka süresine (13'e karşı 9 gün) sahip olabilir.

Maymun Çiçeği vaka tanımı

Ateş ile birlikte halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı, eklem ağrısı ve lenfadenopati bulgularından biri veya birkaçının olması. Şikayetlerinden önceki son 21 gün içerisinde M-Çiçeği hastalığı tanısı doğrulanmış birisi ile temas öyküsü. İkisinin birlikte varlığında; Cilt döküntüleri (makül, papül ya da aynı yaşta/dönemde olan veziküler veya püstüler lezyonlar), ülsere veya veziküler mukozal lezyonlar (ağız içi ve anüs dahil) varlığında klinisyen tarafından tıbbi hikâye (1a veya 1b ile uyumlu ya da yüksek riskli bölgeye seyahat öyküsü). Mukozal lezyonlar tek ya da çok sayıda olabilir; ağız içi, konjonktiva, üretra, penis, vajina veya anorektal bölgede bulunabilir. 

Maymun Çiçeği kesin vaka tanısı

Olası vaka tanımına uyan kişiden alınan örnekte PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) pozitifliğinin tespit edilmesi.

Maymun Çiçeği riskinde yapılması gerekenler

Olası vaka tanımına uyan kişi cerrahi maske takmalıdır.

Sağlık personeli N95 maske, gözlük veya siperlik, eldiven ve önlük gibi kişisel koruyucu ekipman kullanmalıdır.

Klinik örnek alınmalıdır. (M-Çiçeği için en uygun teşhis örnekleri cilt lezyonlarından – vezikül kabuğunun üst kısmından veya veziküllerden ve püstüllerden gelen sıvıdan ve kuru kabuklardan elde edilir. Mümkün olduğunda biyopsi bir seçenektir.)

Hastalığa yakalanınca yapılması gerekenler

Kesin vaka ile karşılaşılması durumunda, standart enfeksiyon kontrol önlemleri tam olarak uygulanmalı, el hijyenine maksimum özen gösterilmeli ve vücut sıvıları ile temas ve yakın temas önlemleri de uygulanmalıdır. 

M-Çiçeği Vaka Bildirim Formu doldurulmalı ve İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Bulaşıcı Hastalıklar Birimine gönderilmelidir.

Sağlık kurumları tarafından gönderilen M-Çiçeği Vaka Bildirim Formu İl Sağlık Müdürlüğü tarafından aynı gün içerisinde Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM) Bulaşıcı Hastalıklar ve Erken Uyarı Dairesi Başkanlığı hsgm.erkenuyari@saglik.gov.tr elektronik posta adresine gönderilmelidir.

Vaka hastanede yatırılarak ya da şartların uygun olduğu, vakanın hastanede yatışının gerekmediği durumlarda evde günlük telefon kontrolü ile izole edilmelidir.